Kurtkulağı Kervansarayı Tarihsel Yapı

Kurtkulağı Kervansarayı

Ceyhan İlçesi'ne 30 km. mesafede, Adana-Halep kervan yolu üzerindeki Kurtkulağı Menzilinde bulunan kervansaray, bir Osmanlı menzil handır. 1659'da Hüseyin Paşa tarafından yaptırılmış olup, mimarı Mehmed Ağa'dır39.

Kervansaray, kale sağlamlığında, oldukça korunaklı bir yapıdır. Enine dikdörtgen planlı olarak inşa edilmiş olan yapının girişi doğuda ve beden duvarlarından dışa taşıntılıdır. Bu girişin iki yanında, kervansarayın kapladığı alandan ayrı düşünülmüş, beşik tonozla örtülü müstakil odalar bulunur. Birer kapı ile giriş eyvanına açılan bu odaların her birinin ocakları, dolapları ve hatta tuvaletlerinin olması; devletin ileri gelenlerine tahsis edilmiş olduklarını gösterir. Bu odalar; diğer kısımları bir kale gibi tahkim edilen, dışa fazla açıklık bırakmamak için beden duvarlarının üst kısımlarındaki küçük boyutlu mazgallarla aydınlatılmaya çalışılmış iç kısma tezat biçimde, dışa sivri kemerli büyük iki pencereyle açılmışlardır. Savunma ve güvenlik açısından problem yaratması yönüyle Anadolu kervansaray mimarisinde dış cephelerde bu tür geniş açıklıklara fazlaca yer verilmemiştir. Diğer önemli bir özellik olarak, girişin sağ kanadındaki odalar, bir yeraltı dehlizine açılmaktadır. Bu dehliz, muhtemelen kervansaray hücuma uğradığında odadan çıkış güvenliği sağlıyordu. Bu odaların yapı malzemesi yönüyle diğer kısımlardan farklılık göstermesi, esas kısımdan daha sonra yapılmış olabilecekleri ihtimalini güçlendirmektedir40.


Kervansarayın iç mekânı, iki sıra halinde yerleştirilmiş 6'şardan toplam 12 kalın paye ve bunları bağlayan alçak tutulmuş sivri kemerlerle üç kısma ayrılmıştır. Bu yönüyle sadece kapalı kısımdan oluşan hanlar grubuna girer. Anadolu Selçuklu kervansaraylarında iç mekânda genellikle zemin seviyesinden yükseltilmiş sekiler bulunurken, burada işlevselliğe yönelik bu yükseltiler kullanılmamıştır. Üç yönden dışta ve içte kalın payandalarla desteklenmiş olan yapının iç kısmında her payanda arasına birer ocak nişi yerleştirilmiştir.


Kurtkulağı Kervansarayı bir yanda klasik han şemasından ayrılan özellikleri diğer yandan da günümüze sağlam ulaşması yönüyle önem kazanmıştır.



ADANA'NIN TARİHSEL YAPI DOKUSU KERVANSARAYLAR-HANLAR